کد مطلب:27709 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چگونه موسي كليم مظهر جمال و جلال حق شد؟

كسي كه به مقام والاي اخلاص برسد، مظهر جلال و جمال حق مي شود. موسي (ع) مظهر جلال حق شد و فرعون را غرق كرد و مظهر جمال حق شده، قومش را از ظلمت به نور هدايت كرد. همان گونه كه خداوند وليّ مؤمنان است و آنها را از هر تيرگي و تاريكي مي رهاند و به سوي نور مي برد: (اَللهُ وَلِيّ الَّذينَ ءامَنوا يُخْرِجُهُم مِنَ الْظُّلماتِ إِلَي النُور) بقره/257. موساي كليم چون بندهءمخلص خداوند بود مقام ولايت را به دست آورد. اين فعل به دست تواناي او ظهور كرد، از اين رو به موساي كليم مي فرمايد: (أَنْ أَخْرِج قَوْمَكَ مِنَ الظُّلماتِ إِلي النُور) ابراهيم/5؛ تو مردم را از ظلمات خارج كن و به سوي نور رهنمون باش. البته اگر كسي در بُعد عمل نوراني نباشد توان اخراج از ظلمات عملي به نور عملي را نخواهد داشت، چنانكه اگر در بُعد علم نوراني نباشد، توان اخراج از ظلمات جهل به نور علم را نخواهد داشت. پس موساي كليم بايد در علم و عمل نور باشد تا مؤمنين تحت ولايت او نوراني شوند.

ولايت خداي سبحان بر مؤمنان (اَللهُ وَلِيٌّ الّذينَ ءامَنوا) بقره/257 از صفات فعل خداست و از مقام فعل انتزاع مي شود اولياي الهي مظهر اين ولايت هستند. انسانهاي كامل، مظهر اسماي حسناي حقند و ساير افراد با اين مظاهر درارتباطند، زيرا افراد عادّي آن شايستگي را ندارند كه فيض حق را بدون وساطتِ اوليا دريافت كنند. گرچه خداي سبحان (اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِن حَبْلِ الْوَريد) ق/16 است، اما آن قرب، قرب فعلي است.

از اين رو خداي سبحان حضرت موسي را اعزام كرد تا مردم را نوراني كند: (وَلَقَدْ أَرْسَلْنا موُسي بِاياتِنا أَنْ أَخْرِج قَوْمك مِنَ الظُّلماتِ إِلَي النوُر وَذَكِّرْهُم بِأَيّام اللهِ) ابراهيم/5 و موساي كليم(ع) نيز نورانيت علمي و عملي را نصيب مؤمنان كرد.

خداي سبحان درباره رسول اكرم(ص) هم مي فرمايد: (الر كِتابٌ أَنْزَلْناه إِلَيْك لِتُخْرِجَ الناسَ مِنَ الظُّلماتِ إِلَي النوُر) ابراهيم 1؛ برجسته ترين هدف نزول وحي نوراني كردن مردم است. انبيا مردم را نوراني مي كنند واين وصف مظهر جمال حق شدن است. خدا (نوُر السَّموات وَالْأَرض) نور/35 است و موجودات را نوراني مي كند، اين نوراني كردن صفت فعل خداست كه با دست تواناي موساي كليم تجلّي پيدا كرده است، چنانكه آنگاه كه فرعون را به كام دريا سپرد و قارون را به كام زمين، مظهر جلال حق و واحد قهار است. موساي كليم دست انتقام خدا است: (إِنّا مِنَ المُجْرِمين مُنْتَقِمون) سجده/22 خداي سبحان كار موسي را در مظهر جلاليه به خود نسبت مي دهد و كارخود را با دست تواناي آن حضرت انجام مي دهد چون توان موسي، توان فعلي خداست. چنانكه درباره رسول اكرم مي فرمايد: (وَما رَمَيْتُ إِذْ رَمَيْتُ وَلكِنَّ اللهَ رمي) انفال 17.

موساي كليم درجه اي از درجات فاعليت حق، جندي از جنود الهي، شأني از شئون فاعليت حق و اسمي از اسماي فاعليه ذات اقدس الله است و خداي سبحان در مقام فعل، كار را با دست تواناي كليم خود انجام مي دهد. از اين رو وقتي موسي (ع) با استمداد از قداست نفسش دستور داد تا زمين، قارون را با اموالش به كام خويش فرو برد، خدا فرمود: ما اين كار را كرديم. همان طور كه ديگر وسايل، كارهاي تكويني را بر عهده دارند، موساي كليم هم ولايت تكويني را بر عهده دارد. هم در تشريع، مردم را هدايت مي كند و هم در تكوين دلهاي آنها را نوراني مي كند. خداوند در هر دو بُعد تشريع و تكوين، وليّ مؤمنان است و آنها را از تاريكيها به نور خارج مي كند اين دو سِمَت ولايت تكويني و تشريعي را انبياي الهي نيز دارند.

غرض آنكه چون موسي (ع) عبد مخلَص و مظهور جمال و جلال حق، و ولي الله بود مأمور نوراني كردن مردم شد. بنابراين هر كس كه خواهان آن مقام منيع است، بايد بگويد: (الَلهم إِنّي أَسْئَلك مِنْ جَمَالِكَ بِأَجمله… اَللّهُم إِنّي أَسْئَلُك مِن جَلالِكَ بِأَجلّه) (مفاتيح الجنان، دعاي سحر ماه رمضان.)؛ يعني خدايا مرا مظهر جمال و جلال خود كن، زيرا انسان مي تواند جامعه را نوراني كند.

كسي كه با نور الهي در جامعه به سر مي برد: (وَجَعَلْنا نُوراً يَمْشي بهِ فِي النّاس) انعام/122 مظهر جمال حق است. و چنين انساني، حيات و مماتش نوراني است. واين پايگاه رفيع يعني مقام شامخ ولايت، ميسور همه انسانهاي سالك است و اگر چنين نبود، خداي سبحان اين معارف و قصص را بازگو نمي كرد و از اين كه فرمود براي كافران ملحد درهاي آسماني باز نيست: (لا تُفَتّح لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ) اعراف/40، معلوم ميشود براي مؤمنان موحّد بتز است. پس از اين درها وارد شويد كه (وَ فِي السَّماء رِزْقكُم) ذاريات/22، و از رزق الهي بهره مند گرديد.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 7 (سيرة پيامبران(ع) در قرآن)